صنایع آینده – پررنگ شدن نقش ربات‌ها در زندگی

در مجموعه نوشته‌های صنایع آینده، به بررسی کتاب «The Industries of Future»، از آقای «الک راس» می‌پردازم. در اینجا، کتاب و سرفصل‌های آن را معرفی کردم. نام فصل اول این کتاب، «Here come the Robots»، است. این فصل، از حضور پررنگ ربات‌ها در زندگی‌های آینده پرده بر می‌دارد.

علاقه‌ی من به ربات‌ها از دوران کودکی بوده است. در زمانی هم که مشغول تحصیل در رشته‌ی مهندسی مکانیک بودم، اکثر فعالیتم به حوزه‌ی مکاترونیک و تا حدی خود رباتیک، اختصاص داشت. طراحی دینامیک ربات‌ها، سیستم‌های کنترلی، انواع برنامه‌نویسی‌ها، طراحی و انتخاب قطعات ربات و …، تمام دنیای من بودند و هنوز هم آن‌ها را دوست دارم. موضوع پروژه‌ی کارشناسی من، یک ربات خودمختار (Autonomous) بود. پروژه‌ی من بخشی از یک پروژه‌ی بزرگ‌تر بود که دوستم، سهیل مسئولش بود و چه لحظاتی خوشی را که ما با سهیل سپری نکردیم. تحقیق ما، یک قطره‌ای از دریای تحقیقات مرتبط با خودروهای بدون سرنشین بود. رویایی که کم کم دارد به حقیقت می‌پیوند و هم اکنون ده عدد از تاکسی‌های بدون راننده‌ی شرکت تسلا، در شهر دبی فعالیت دارند.

ربات‌ها معمولاً برای مقاصد مختلفی به وجود آمده و می‌آیند. بعضی از آن‌ها، صرفاً قصد آموزشی دارند، مثل کیت‌هایی آموزشی که در فروشگاه‌ها برای بچه‌ها وجود دارد. بضعی از ربات‌ها هم، به وجود می‌آمدند تا کارها سریع‌تر انجام شود، مثل ربات‌هایی که صنعت خودروسازی را زیر و رو کردند. خیلی از ربات‌ها هم هستند که بهتر شوند. منظورم ربات‌های تحقیقاتی است.

تا به امروز، ربات‌ها به بهبود زندگی بشر، خیلی کمک کرده‌اند. اما نقش آن‌ها غیر مستقیم بوده است. آنچه که در آینده رخ خواهد داد و کسب‌وکارهای میلیون دلاری در پی آن، ظهور خواهند کرد، حضور ربات‌ها در خانواده و همجواری انسان است.

فرض کنید که ده سال دیگر، اکبر (همان اکبر داستان اکبر و کبرا)، به شدت درگیر کار است و از طرفی هم، می‌بایست از مادر مریضش مراقبت کند. یکی از کارهایی که می‌تواند بکند، کم کردن شدت کار و گذاشتن وقت بیش‌تر برای مادرش است که اگر این کار را بکند، دیگر از پس هزینه‌هایش بر نمی‌آید. از طرف دیگر هم، تاکنون نتوانسته است، یک پرستار برای مادرش پیدا کند. اصغر (همان اصغر داستان اکبر و کبرا)، به او پیشنهاد می‌دهد که حقوق یک ماهش را برای خرید ربات روبینا، کنار بگذارد. روبینا، می‌تواند در خدمت مادر اکبر باشد و در کارهای روزمره به او کمک کند، حتی او را سرگرم کند و به طور مداوم اکبر را از وضعیت مادرش باخبر سازد.

امثال این داستان، در آینده‌ به حقیقت خواهد پیوست و مثل خیلی از تکنولوژی‌های دیگر، نقطه‌ی آغازش از ژاپن خواهد بود. ژاپن کشوری است که هر روز پیرتر می‌شود و گویا برنامه‌ای هم برای جوان‌ شدن ندارد. امید به زندگی در مردان ژاپنی به ۸۴ و در زنان ژاپنی به ۹۱ خواهد رسید و تا سال ۲۰۵۰، ۳۹ درصد از ژاپنی‌ها بیش‌تر از ۶۵ سال سن خواهند داشت. مشکلی که آن‌ها با آن مواجه خواهند شد، نبود نیروی انسانی برای مراقبت از این تعداد فرد کهن‌سال است. پس آن‌ها به فکر استفاده از ربات‌ها، به جای انسان افتاده‌اند. شرکت‌های مختلف ژاپنی، مثل تویوتا و هوندا، در حال توسعه‌ی ربات‌هایی هستند که کار مراقبت را به خوبی انجام دهند.

آقای راس در کتاب صنایع آینده، در مورد ربات روبینا صحبت می‌کند. این ربات زن، ۶۰ کیلوگرم وزن دارد و کارهای مختلفی را می‌تواند انجام دهد. در آینده، این ربات به عنوان یک پرستار و دستیار دکترها، استفاده خواهد شد. فیلم زیر را ببینید، تا بیش‌تر با این ربات آشنا شوید.

تویوتا به این ربات اکتفا نکرده است و ربات‌های دیگری نظیر ربات پشتیبان انسان (Human Support Robot)، ارائه داده است. کلیپ زیر، شما را بیش‌تر با این ربات آشنا خواهد کرد. با دیدن این فیلم، با خود گفتم که این ژاپنی‌ها نهایتاً کاری می‌کنند که ما انسان‌ها، فقط بخوریم و بخوابیم، همین.

گویا در دانشگاه آزاد قزوین، هم یک ربات روبینا ساخته شده است. فیلم زیر را ببینید:

اما این روند پیری جمعیت‌ها، فقط در ژاپن نیست. در همین ایران خودمان، به کرات از رسانه‌های مختلف راجع به خطر پیری جمعیت می‌شنویم. بسیاری از کشورهای اروپایی هم درگیر پیری جمعیت می‌باشند. با پیر شدن جمعیت، کسب‌وکارهای زیادی مرتبط با نگه‌داری سالمندان ایجاد خواهد شد و این نوع ربات‌ها، بخشی از آن کسب‌وکارها خواهند بود.

پس در آینده ربات‌ها، در خانه‌ی ما زندگی خواهند کرد. مضاف بر ربات‌هایی که گفته شد، یک سری ربات‌ها هم وظیفه‌ی تمیزکاری خانه‌ی ما را بر عهده خواهند گرفت. در کتاب، به فرودگاه منچستر اشاره می‌کند که بخشی زیادی از تمیزکاری توسط ربات‌ها انجام می‌شود و این روند رو به رشد است.

شرکت گوگل، با این که یک شرکت خودروسازی نیست، اما نقش بسیار اثرگذاری در خودروهای بدون سرنشین داشته است. خودروهای بدون سرنشین هم دیگر ربات‌ها هستند که در آینده‌ی نه چندان دور، زیاد خواهیم دید. همچنین دور از ذهن نیست که آسمان را، پهبادهایی پر کنند که وظیفه‌ی جابه‌جایی کالاها را دارند.

طبیعی است که ربات‌ها شغل‌های زیادی را از بین ببرند و البته شغل‌های جدیدی را هم خلق کنند. همان‌طور که دنیل پینک در کتاب «ذهن کاملاً نو»، اشاره می‌کند که با توسعه‌ی کامپیوترها و گذر از عصر اطلاعاتی، شغل‌هایی ماندگار خواهند بود که در خدمت «عصر مفهوم‌پردازی» باشند. با توسعه‌ی تکنولوژی ربات‌ها، بسیاری از شغل‌ها دیگر برای کارفرماها توجیه اقتصادی ندارند. وقتی کارفرما بتواند با پرداخت یک هزینه، رباتی را به خدمت بگیرد که خیلی کم هزینه است، اعتصاب نمی‌کند، انتظارات زیادی هم ندارد و تازه خسته هم نمی‌شود، چرا این کار را نکند؟

[مطلب مرتبط: ربات بکستر]